راهنمایان نابلد، مشکل گردشگران خارجی در ایران
مسلط نبودن به زبان های خارجی، نداشتن دانش، مهارت و تخصص لازم، مهم ترین شکایت گردشگران خارجی از راهنمایان تور است

اگر ماهانه چند گروه گردشگر چینی وارد ایران می​شود، اگر رغبت آلمانی ها، ایتالیایی ها، فرانسوی ها، اسپانیایی ها و روس ها برای بازدید از شهرهای سیاحتی ایران از شیراز و اصفهان گرفته تا یزد چند برابر شده است، اگر ژاپنی ها و کره ای ها برای سفر به ایران علاقه مند شده اند، اگر گردشگران لهستانی، لیتوانی و اوکراینی هم طالب بازدید از دیدنی های کشورمان شده اند، همه اینها یعنی اتفاقات خوبی در گردشگری ایران در حال وقوع است، اما به شرط این که کمبود راهنمای حرفه ای و مسلط به زبان، گردشگران خارجی را از سفر به ایران منصرف نکند.
آمارها در حالی از ورود دو میلیون گردشگر خارجی به ایران از ابتدای امسال تاکنون و پیش بینی دو برابر شدن این تعداد تا پایان سال حکایت دارد که فعالان حوزه گردشگری نگرانند مبادا کمبود راهنمایان حرفه ای در تورهای گردشگری که افزون بر دانش و تخصص در این حوزه، باید به زبان های خارجی نیز مسلط باشند، باعث نارضایتی گردشگران خارجی شود.
البته این نگرانی بیراه هم نیست تا جایی که به گفته مصطفی شفیعی شکیب، عضو هیات مدیره جامعه تورگردانان ایران هم اکنون یکی از مهم ترین دلایل نارضایتی گردشگران خارجی هنگام سفر به ایران، کمبود راهنمای تور مسلط به زبان، نداشتن دانش و تخصص کافی برای ارائه توضیحات در بازدید از اماکن تاریخی و جاذبه های گردشگری و بی اطلاعی از الفبای صحیح برخورد با گردشگر خارجی است. عباس پیرمرادیان، رئیس هیات مدیره جامعه راهنمایان ایرانگردی و جهانگردی در گفت وگو با جام جم با اشاره به وجود ۷۰۰۰ راهنمای تور کارت دار کشور تاکید می کند: از این تعداد در خوشبینانه ترین حالت حدود هزار راهنمای تور فعال هستند و بقیه به کار دیگری جز این مشغول هستند.
عبدالناصر میرچی، مدیرکل نظارت و ارزیابی خدمات گردشگری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور نیز در گفت وگو با جام جم با تاکید بر این که مشکل اصلی در این میان کمبود راهنمای تور نیست، بلکه نبود راهنمای تور مسلط و حرفه ای به کار است که باعث شده تعداد قابل توجهی از آنها به فعالیت دیگری جز راهنمای تور بودن مشغول باشند، می گوید: این افراد فقط سالی یک بار با مراجعه به سازمان گردشگری کارت خودشان را تمدید می کنند بدون این که حضور فعالی به عنوان راهنمای تور داشته باشند.
از همین رو به گفته میرچی، چندی است طرح ساماندهی و بازنگری راهنمایان تور کلید خورده که براساس آن قرار است در مورد صدور و تمدید کارت برای راهنمایان تور در ایران بازنگری های جدی انجام شود به این امید که وضع راهنمایان تور در ایران از این حالت آشفتگی و بی سروسامانی درآید.

دربه در به دنبال راهنمای مسلط به زبان
کمبود راهنمای مسلط به انواع زبان های خارجی هم اکنون به معضل جدی تبدیل شده است تا جایی که تورگردان ها نگرانند مبادا این وضع پای گردشگران خارجی را برای سفر به ایران سست کند.
شفیعی شکیب در گفت وگو با جام جم با اشاره به این معضل جدی پیش روی گردشگری خارجی کشورمان توضیح می دهد: ما در ایران راهنمای تور مسلط به زبان انگلیسی کم نداریم، اما متاسفانه به ترتیب در مورد دیگر زبان های خارجی مانند آلمانی، ایتالیایی، اسپانیایی، فرانسوی و روسی بشدت با کمبود راهنمایان توری که به این زبان ها آشنایی داشته باشند و بتوانند با تسلط بر این زبان ها با گردشگران ارتباط برقرارکنند، مواجه هستیم.
در این میان سرازیر شدن گردشگران چینی به ایران نیز مشکل بیشتری شده است، ماهانه چند تور گردشگر چینی وارد ایران می شوند که تورگردان ها برای پیدا کردن راهنمای تور مسلط به زبان چینی واقعا در تنگنا قرار گرفته اند. این وضع بخصوص در مورد گردشگران ژاپنی و کره ای به مراتب بدتر است زیرا به گفته شفیعی در کل مجموعه حدود ۷۰۰۰ نفری راهنمایان تور شاید تعداد راهنمایانی که به زبان های چینی، کره ای و ژاپنی مسلط باشند به تعداد انگشتان دست هم نرسد. عباس پیرمرادیان، رئیس هیات مدیره جامعه راهنمایان ایرانگردی و جهانگردی نیز به جام جم می گوید هم اکنون یکی از مهم ترین درخواست گردشگران خارجی و بخصوص چینی ها پس از ورود به ایران این است که راهنمای تور مسلط به زبان مخصوص خودشان در اختیارشان گذاشته شود که این کمبود دست تورگردان ها را برای ارائه سرویس مناسب و در خور شان گردشگر خارجی هنگام بازدید از ایران می بندد.

وقتی راهنمای تور، کم می آورد
نبودن راهنمایان تور برای ارائه توضیحات کافی به گردشگران خارجی و نداشتن اطلاعات به روز و مفید برای پاسخگویی به سوالاتی که هنگام بازدیدها از سوی گردشگران مطرح می شود هم مشکل دیگری است.
رئیس هیات مدیره جامعه راهنمایان ایرانگردی و جهانگردی، مشکل اصلی در این زمینه را قدیمی شدن آموزش هایی می داند که در کلاس های آموزشی به راهنمایان تورها داده می شود در حالی که این آموزش ها لازم است به صورت دوره ای به روز شود.
پیرمرادیان توضیح می دهد: نحوه آموزش به راهنمایان تور متقاضی دریافت کارت، همان روشی است که بیش از دو دهه از اجرای آن در کشورمان می گذرد به این ترتیب که در قالب یک دوره چهار تا شش ماهه، راهنمایان تور موظف هستند واحدهای آموزشی را شامل شناخت ملل، تاریخ و جغرافیا و مجموعه اطلاعات تخصصی بگذرانند و در نهایت از سوی سازمان گردشگری موفق به دریافت کارت راهنمای تور می شوند در حالی که هنوز خیلی از آنها الفبای صحیح تعامل و نحوه ارتباط با گردشگر خارجی را نمی دانند و از وظایفی که به عنوان راهنمای تور نسبت به گردشگر خارجی دارند، بی اطلاع هستند و همین زمینه نارضایتی گردشگر خارجی را هنگام سفر به ایران فراهم می کند.
در این میان البته مدیرکل نظارت و ارزیابی خدمات گردشگری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور، برخی انتقادهای مطرح شده از نحوه ارائه خدمات راهنمایان تور به گردشگران خارجی را بیشتر از آن که تخلف باشد، ناشی از عدم تسلط دانسته و تاکید می کند: با این حال تاکنون در مورد دیگر تخلفاتی که از سوی گردشگران خارجی و داخلی درباره نحوه عملکرد راهنمایان تور به سازمان گردشگری گزارش شده سازمان گردشگری با جدیت وارد عمل شده و عملکرد راهنمایان تورها را زیر ذره بین گذاشته است.
میرچی به برخی تخلفات گزارش شده نسبت به عملکرد راهنمایان تور اشاره کرده و می گوید: از نحوه برخورد با گردشگر داخلی یا خارجی گرفته تا بی اعتنایی به درخواست های آنها که ممکن است به طور مثال به منظور توقف برای انجام فریضه نماز یا بازدید از فلان منطقه گردشگری باشد، یا احتمال تبانی پنهانی برخی راهنمایان تور برای بردن گروه گردشگر خارجی به یک مرکز تجاری خاص به منظور خرید سوغات سفر، هر کدام از این موارد قابل اغماض نیست و در صورت تائید این موضوع قطعا بدون نیاز به تذکر کتبی به طور قاطع با راهنمای تور متخلف برخورد می شود که در این زمینه تاکنون برخوردهایی نیز با متخلفان صورت گرفته است.
میرچی همچنین از تدوین بسته جدیدی برای آموزش راهنمایان تور خبر می دهد که هم به روز و هم یک بسته آموزشی جامع و کامل است.
در این بسته آموزشی جدید، علاوه بر به روز شدن دانش ها و اطلاعات مورد نیاز در بحث تاریخ و جغرافیا و دانستنی های تخصصی، قرار است آموزش ها از حالت تئوری و کتابی صرف خارج شده و راهنمایان تور تمام الفبای مورد نیاز تعامل راهنمای تور با گردشگر خارجی از لحظه ورود به فرودگاه تا اقامت در هتل، بازدیدها و دیگر برنامه های سفر تا لحظه ترک خاک ایران را به طور کامل آموزش ببینند.
رایزنی هایی نیز با دانشگاه هایی که دانشجویان خارجی در حال تحصیل در رشته های مختلف زبان هستند در حال انجام است تا این افراد در صورت تمایل با شرکت در یک دوره آموزشی راهنمای تور بتوانند از زبان تخصصی شان برای حضور در تورهای گردشگری خارجی استفاده کنند.

راهنمایان تور ساماندهی می شوند
این که هم اکنون نزدیک به ۶۰۰۰ نفر از راهنمایان تور با وجود داشتن کارت حضور جدی در فعالیت های گردشگری ندارند و صرفا سالی یک بار کارت شان را تمدید می کنند، شاید مهم ترین دلیلش این باشد که در دوره های گذشته هیچ نظارت دقیقی بر عملکرد راهنمایان تور از سوی سازمان گردشگری وجود نداشت و از آنها در قبال کارتی که در اختیار داشتند گزارش عملکردی خواسته نمی شد.
مدیرکل نظارت و ارزیابی خدمات گردشگری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور با تائید این موضوع از اجرای طرحی خبر می دهد که براساس آن هنگام رسیدن موعد تمدید اعتبار کارت راهنمایان، آنهایی که عملکردشان از تعداد مشخصی کمتر باشد به عنوان راهنمای تور غیرفعال حساب شده و دیگر نتوانند براحتی کارت شان را تمدید کنند.
میرچی تاکید می کند در طرح ساماندهی قرار نیست راهنمای تور از کارش برکنار شود، اما با بازنگری جدی در نحوه و مراحل صدور کارت دیگر تمدید آن براحتی نخواهد بود که مثلایک راهنمای تور صرفا آن را بگیرد و هیچ حضور فعالی در عرصه گردشگری نداشته باشد.

□

روزنامه جام جم، شماره ۴۰۷۴ به تاریخ ۲۶/۶/۹۳، صفحه ۱ (صفحه اول)