گزارش سید عرفان بابایی راهنمای گردشگری شهر قزوین

صنعت گردشگری در بسیاری از کشورها نمودی از هویت فرهنگی یک کشور و یکی از منابع مهم کسب درآمد
آن کشور است. توسعه این صنعت برای کشورهای در حال توسعه که با معضلاتی چون بیکاری، محدودیت منابع
ارزی و اقتصاد تک محصولی مواجه هستند از اهمیت ویژهای برخوردار است (صباغ کرمانی و همکاران، ۱۳۷۹)
توسعه گردشگری به عنوان یک پدیده فرهنگی، گسترش دهنده فرصتهای تبادل فرهنگی بین گردشگر و جامعه
میزبان است. شکل، ساختار، فضاها و ساخت وسازهای عمومی و… از عناصر شکل دهنده هویت تاریخی شهرها
هستند و همچنین موجب میشود فرصت کافی برای تبادل فرهنگی بین گردشگر و جامعه میزبان به وجود آید بر
این مبنا آنان میتوانند یکدیگر را بهتر درک کرده، و به فرهنگ هم بیشتر احترام بگذارند. قزوین از جمله شهرهایی
است که میتوان آن را از جمله شهرهای مهم ایران و منحصر به فرد تلقی کرد این ویژگی ناشی از کالبد بافت
تاریخی شهر است و حامل نکتههای تفکری و بینشی خاص است. استان قزوین با داشتن دهها جاذبه تاریخی،
فرهنگی، مذهبی، طبیعی و… از نظر تنوع مکانی از بی مانندترین شهرهای موجود محسوب میشود.

در ادامه به توضیحات مختصری از بناهای استقرار یافته در ایام نوروز میپردازیم:
آب انبار سردار بزرگ
قزوین را باید به یک اعتبار شهر آب انبارها بدانیم و ساخت و وقف بیش از ۸۱۱ بنای ویژه و پرهزینه برای انباشت
و ذخیره آب در شهری که از دیرباز به کم آبی شهره بوده و افزون بر هزاران واحد آب انبار خانگی، نشان از
همت بلند مردم قزوین دارد. گواه این کم آبی را هم میتوان از درختان بادام و پسته اطراف قزوین فهمید و
باقلوای قزوین به خاطر این که از پسته این شهر در تولیدش استفاده میشده شهره عام وخاص است. به طوری
که شرف جهان قزوینی در دیوان اشعار خود مینویسد:
لبها نمکین خنده شیرین خوش پسته بود دیار قزوین
آب انبار سردار بزرگ، بزرگترین آب انبار تک گنبدی ایران، در محله راه ری قزوین در سال ۸۲۲۳ هجری قمری
توسط دو بردار به نام های محمد حسن و محمد حسین خان سردار که از امرای زمان قاجار بودند، ساخته شده
است. به خاطر اینکه منتسب به برادر بزرگ تر است با این نام مشهور است.
یک آب انبار به طور کلی از سه جزء مخزن، راه شیر و پا شیر تشکیل شده است. حجم مخزن این آب انبار سه
هزار متر مکعب است.
مخزن آب انبار حوض یا استخر سرپوشیدهای است که برای ذخیره آب معمولا در زیر زمین ساخته میشود.
مصالح به کار برده شده در آب انبار معمولا سنگ، آجر، شفته آهک و ساروج است.

پاشیر جایگاه برداشت آب است؛ اتاقی کوچک چسبیده به مخزن، کف پاشیر کمی بالاتر از کف مخزن است. در
دیوار میان مخزن و پاشیر شیر بزرگ برنجی آب را از مخزن به پاشیر هدایت میکند.
در دو طرف در ورودی سکوی سنگی برای نشستن و استراحت وجود دارد و همچنین راه سنگی و هر پله به
ارتفاع متوسط ۲۲ سانتیمتر است که جمعاً این آبانبار دارای ۲۱ پله سنگی است.
گنبد عظیم آبانبار سرداربزرگ آجری است و در بالاترین قسمت آن بادگیری قرار گرفته و ارتفاع بلندترین نقطه
آن تا کف آبانبار حدود ۲۱٫۲ متر است؛ و هماکنون کف آن را به اندازه ۹ متر پُر کردهاند، که ارتفاع آن ۲۲٫۲
متر میباشد.
برای آبگیری آب انبارها میراب و چند شخص دیگر در شب چله زمستان به مدت ده تا پانزده شب مخزن آب
انبار را آبگیری میکردند. این آب از قناتها تامین میشود. برای جلوگیری از گندیدگی آب ذخیره شده در آب انبار، از آهک و سنگ نمک به خاطر داشتن کلر و همچنین زغال به خاطر خاصیت جاذب بودن و بوگیری استفاده
میشود. همچنین از ماهی برای رفع باکتریهای آب و لجن خواری استفاده میشود. علاوه بر آن بادگیرهای آب
انبار باعث میشوند که آب در حرکت باشد وگندیده نشود.
به جرات میتوان گفت این بنا بعد از مجموعه دولتخانه صفوی و مسجد جامع، بیشترین بازدید کننده را در ایام
نوروز دارد. امسال بیشترین بازدید کنندهها از شهرهایی همچون مشهد، تهران، کاشان و اصفهان بودند. گردشگرانی
که به قزوین سفر میکنند با دیدن این آب انبار شگفت زده میشوند

آب انبار سردار کوچک
برخلاف نام آن از آب انبارهای بزرگ و مهم شهر قزوین به خاطر این که منتسب به برادر کوچیکتر است با این
نام مشهور است. در سال ۸۲۲۳ هجری قمری دو تن از سرداران قاجار به نام های محمدحسین و محمد حسن
خان سردار این اب انبار را در محله قملاق شهر قزوین بنا نهادند. این آب انبار ۹۳ پله دارد با چهار شیر خروج
آب و مخزن به چهار گنبد و چهار بادگیر مجهز است.
این آب انبار برای دومین سال پیاپی است که محیا برای بازدید گردشگران است. بازدید کنندگان با مشاهده
مخزن این آب انبار شگفت زده میشوند و بعضا سوال میکنند چطور ممکن است این حجم از آب در این
مکان ذخیره میشده.

بیشترین بازدید کنندگان این آب انبار از شهرهای شمال غرب ایران مانند تبریز، ارومیه بودنند.

کانکس مینودر
یکی از شاهراه های اصلی ورود به شهر قزوین از سمت خاور است و از طریق ورودی میدان مینودر است.
امسال به علت بارندگیهای گسترده و زیاد در کشور و به خصوص در شهر قزوین پیش بینی های ورود گردشگران
متاسفانه درست تعبیر نشد. کما این که گردشگرانی که وارد شهر میشدند برای اسکان یک شب، با توضیحات
ما درباره بناهای تاریخی قزوین خوشبختانه راغب میشدند چند روزی را در قزوین بمانند و از بناها بازدید کنند.
بیشتر گردشگران بخصوص گردشگران خارجی مسیر الموت را سوال میکردند که این خود نشان از اهمیت بالای
منطقه توریستی الموت دارد و میتوان با سرمایه گذاری های بیشتر و بهتر این منطقه را به یکی از مکانهای بکر
برای ژئوتوریسم معرفی کرد.
بیشتر گردشگران از مشهد مقدس بودند و میخواستند از دولتخانه صفوی و حمام قجر بازدید کنند.

ستاد اسکان نواب
خوشبختانه نوروز امسال به دلیل بارندگی و اقامت زیاد گردشگران در قزوین، باعث شد که تعداد بیشتری از
گردشگران از بناهای تاریخی قزوین بازدید کنند. و به دلیل نزدیک بودن بناهای تاریخی به هم احساس رضایت
داشتند. نوروز امسال بیش از ۳۱ درصد مدارس ما در استان ظریفتشان در شب تکمیل شد.

سپاسگزاری
سپاس خدای را که سخنوران، در ستودن او بمانند و شمارندگان، شمردن نعمتهای او ندانند و کوشندگان، حق
او را گزاردن نتوانند.
از خانم امیرآبادی و خانم منتظری به جهت تلاش و کوشش در هماهنگی هرچه بیشتر وبهتر راهنمایان و
همچنین تلاش برای رفع کاستیها، کمال تشکر و قدردانی را داریم.